El Testamento Mayor de Odoario

El original del Testamento Mayor de Odoario, obispo de Lugo, databa del siglo VIII, pero hoy en día el único documento que se conserva de él es una copia del siglo XIII existente en el libro llamado Tumbo Viejo de Lugo, que  se custodia en el Archivo Histórico Nacional (ver imágenes más abajo). En su testamento, Odoario hace donación «post obitum meum» a la iglesia de Lugo de cuanto había adquirido cuando llegó a Lugo huyendo del furor de los ismaelitas siendo obispo de Africa.

La relación de estas propiedades es muy larga y se extiende por toda Galicia. El canónigo de Lugo, Don Antonio García Conde, identificó los lugares donde se encontraban estas propiedades y nosotros consideramos de interés representarlas en un mapa (ver Mapa 3) para el conocimiento y difusión de nuestra historia. 

Fuera o no el Testamento de Odoario un documento falso como opinan algunos, la importancia del obispo Odoario trasciende lo que puede ser un hecho de historia local, ya que como opina el historiador Luis Vázquez de Parga, su persoalidad está ligada con problemas de orden social,  económico o jurídico de un período (el siglo VIII) del que conocemos muy poco y que abarca a toda la historia de España. Odoario se nos presenta como un obispo que después de la invasión musumana abandona su país (África) rodeado por sus familares y esclavos, como si fuera un patriarca del antiguo testamento, atraviesa el desierto del Duero y se dirige a Lugo, donde se instala dentro de sus murallas.

Desde allí dirige el repoblamento de toda lsu diócesis, que en aquellos tiempos estaba despoblada.  Sánchez-Albornoz se refiere a Castilla y León (entre el Duero y las montañas) como la  “tierra de nadie”, despoblada tras la invasión musulmana. La repoblación comienza en Lugo a mediados del siglo VIII por Odoario mediante PRESURAS y más tarde ESCALIOS: ”Villas prenominatas quam ex presuria adquisiui et extirpe et familia meada populaui…” o que la iglesia de Santa Eulalia “es fundata innostra presura”. Para Sanchez-Albornoz las presuras son tierras incultas nunca hasta allí poseídas, es decir, que las labraron y volvieron a la vida. Los escalios se refieren más bien a la roturaciones de los yermos.

Don Antonio García Conde estudió a fondo los antiguos documentos odoarianos o “dossier odoariano” que había en la catedral de Lugo, en el que destaca su testamento,  y  consideró necesaria la localización de las iglesias y villas que allí figuran. En esta misma idea, reproducimos los grupos de lugares, iglesias y villas y elaboramos unos mapas en los que también incluimos otros datos más modernos como las diócesis y arciprestazgos para una mejor localización espacial. En el listado que también fue elaborado por nosotros, incluimos  los grupos de lugares numerados tal como hiciera García Conde, y se añade «a mayores» la feligresía y los ayuntamientos, también modernos.

EL TESTAMENTO MAYOR DE ODOARIO (MAPAS):

Les proponemos una forma de realizar la búsqueda:

1.- Identificar en el mapa núm 3 el número romano de la zona que queremos consultar.

2.- Buscar en el listado de más abajo la información que contiene este mismo número.

3.- Consultar la información original en la transcripción del testamento que se incluye más abajo.

Mapa 1:

Mapa 2:

Como se puede apreciar en el testamento de Odoario, que aquí presentamos, en aquella época las iglesias estaban ordenadas por grupos, llamados porciones, y antes tenencias, que se  formaban, según dicho autor, por un criterio territorial, para facilitar los arrendamientos, administración, etc. de origen antiquísimo. Para poder identificar cada parte del territorio, García Conde les asignó un número romano, que nosotros seguimos al pie de la letra y trasladamos a los mapas elaborados por nosotros, que facilitan la localización de los territorios o de las iglesias y villas que los componen.

Mapa 3:

Más abajo tenemos el texto del Testamento de Odoario con la transcripción en latín. Cada grupo de lugares ha asignado el mismo número romano que coincide con el de la tabla y con el mapa adjuntos. Todo ello con el fin de disponer de una mejor identificación del grupo de iglesias, lugares o villas a que correspondan.

EL TESTAMENTO MAYOR DE ODOARIO (LISTADO DE LUGARES):

NÚM.GRUPOLUGARARCIPRESTAZGOFELIGRESÍAMUNICIPIO
Iluco ciuitatisluco ciuitatisLugoLUGOLUGO
Iluco ciuitatissancte marie de monte lappioLugoMUXA (SANTA MARIA)LUGO
Iluco ciuitatisuilla de benatiLugoLABIO (SAN PEDRO)LUGO
Isuburbiumuilla parataAguiarPARADA (SAN XOAN)OUTEIRO DE REI
IIualle ferrariauilla lamelaGomelleGOMELLE (SANTIAGO)GUNTIN
IIualle ferrariauilla lamelaGomelleLAMELA (SANTA MARIÑA)GUNTIN
IIIlemabusuilla coruasiaSardineira y SabiñaoROSENDE (SANTA MARIÑA)O SAVINAO
IIIlemabusuilla planaAbadía de SamosVILARXOAN (SAN LOURENZO)O INCIO
IIIlemabusuilla selellasSardineira y SabiñaoSEGAN (SANTA MARIA)O SAVINAO
IVripa silesanta maria de amandiAmandeAMANDI (SANTA MARIA)SOBER
Vlicinosancta ceciliaSardineira y SabiñaoFREAN (SANTA CECILIA)O SAVINAO
Vlicinosancte eolalieSardineira y SabiñaoLICIN (SANTALLA)O SAVINAO
Vlicinosancti stephani uallis athaneSardineira y SabiñaoATAN (SANTO ESTEVO)PANTON
VIlicinosancte marie de quinteCastro BermunVILAQUINTE (SANTA MARIA)CARBALLEDO
VIsancta eolalie de riua cauesancta eolalie de riua caueSantalla de ReySANTALLA DE REI (SANTALLAPUEBLA DEL BROLLON
VIIripa sarriesancto felici de raimundiSarriaSAN FIZ DE REIMONDEZ (SANSARRIA
VIIripa sarriesancto petro de septem uentosSarriaSETEVENTOS (SAN PEDRO)SARRIA
VIIripa sarrieuilla atraisiParamoADAI (SANTA MARIÑA)O PARAMO
VIIripa sarrieuilla medianaSarriaPIÑEIRA (SAN MIGUEL)SARRIA
VIIbnasuesancte marie de castelloTaboadaCASTELO (SANTA MARIA)TABOADA
VIIbnasuesancte marie de moretaTaboadaMOREDA (SANTA MARIÑA)TABOADA
VIIbnasuesancti iuliani de camposTaboadaCAMPO (SAN XIAN)TABOADA
VIIcParamosancte marie de uallantiParadelaA PINZA (SAN SALVADOR)SARRIA
VIIIualle buualisgargantonnesSAN CIBRAO DAS VIÑAS (SANSAN CIBRAO DAS VINAS
VIIIualle buualisnugariaNOGUEIRA DE RAMUIN (SAN MNOGUEIRA DE RAMUIN
VIIIualle buualissancte leocadieO SOUTO (SAN CRISTOVO)A PEROXA
VIIIualle buualissancti eusebiiSANTO EUSEBIO DA PEROXA (COLES
VIIIualle buualisuilla rubiniVILARRUBIN (SAN MARTIÑO)A PEROXA
IXnasueancti mameti de tomatiTaboadaA TORRE (SAN MAMEDE)TABOADA
IXnasuesancta maria de gilaniTaboadaXIAN (SANTA MARIA)TABOADA
IXnasuesancto ioanne de luoreiroCastro BermunBUCIÑOS (SAN MIGUEL)CARBALLEDO
IXnasuesancto petro de lincoraChantadaLINCORA (SAN PEDRO)CHANTADA
IXnasueuilla framilaniCastro BermunCARBALLEDO (SANTA MARIA)CARBALLEDO
Xdorrasancta maria de aruitrionBentosa y ReboreALVIDRON (SANTA MARIA)ANTAS DE ULLA
Xdorrasancto cristoforo de noueluaMonterrosoNOVELUA (SAN CRISTOVO)MONTERROSO
XIuentosasancto andrea de orriaBentosa y ReboreORREA (SANTO ANDRE)AGOLADA
XIuentosasancto mameteBentosa y ReboreAS TRABANCAS (SAN MAMEDE)AGOLADA
XIIdezasancta maria de trasdezaTrasdezaABADES (SANTA MARIA)SILLEDA
XIIdezasancta maria de uermesDezaBERMES (SANTA MARIA)LALIN
XIIdezasancto ioanne de botosDezaBOTOS (SAN XOAN)LALIN
XIIdezasancto ioanne de palmarDezaPALMOU (SAN XOAN)LALIN
XIIIuilla ueremudimontesagroA GRANXA (SAN LOURENZO)BOQUEIXON
XIIIuilla ueremudisancte maria de marrocosMARROZOS (SANTA MARIA)SANTIAGO DE COMPOSTELA
XIIIuilla ueremudisancti iuliani de carualioGaiosoCARBALLO (SAN XIAO)FRIOL
XIIIuilla ueremudiscte maria de marrocos( duda)AbeancosMAROXO (SANTA MARIA)ARZUA
XIIIuilla ueremudiuallo de merianiMERIN (SAN CRISTOVO)VEDRA
XIVriba minei i nelebronSancta eolalia de cercetaFarnadeiroCERCEDA (SAN PEDRO)O CORGO
XIVriba minei i nelebronSancta eolalia de quinteFarnadeiroQUINTE (SANTALLA)O CORGO
XIVriba minei i nelebronsancte comumbeLugoSANTA COMBA (SAN PEDRO)LUGO
XIVriba minei i nelebronsancti RomaniLugoSANTO ANDRE DE CASTRO (SALUGO
XIVriba minei i nelebronsancto petro de farnatariosFarnadeiroFARNADEIROS (SAN PEDRO)O CORGO
XVRiba tordenasancta eolalia altaPicatoO ALTO (SANTALLA)O CORGO
XVImerasancta eolalia altaGaiosoBOVEDA (SANTALLA)BEGONTE
XVImeraSancta Maria altaLugoSANTA MARIA DE ALTA (SANTLUGO
XVIIpalliares et riba mineiSancta maria de maucaniPallaresMOUGAN (SANTA MARIA MADANGUNTIN
XVIIpalliares et riba mineisancta maria de quartapetasFerreira y FerreCORTAPEZAS (SANTA MARIA)PORTOMARIN
XVIIpalliares et riba mineisancti iohannis de campoPallaresSAN XOAN DO CAMPO (SAN XOLUGO
XVIIpalliares et riba mineisancto mametiPallaresRIBAS DE MIÑO (SAN MAMEDELUGO
XVIIpalliares et riba mineisancto petro de receleFerreira y FerreRECELLE (SAN PEDRO)PORTOMARIN
XVIIIriba uliolasancta maria de fontecubertaUlloaFONTECUBERTA (SANTA MARIÑPALAS DE REI
XVIIIriba uliolasancti saluatorisUlloaRIBEIRA (SAN SALVADOR)PALAS DE REI
XIXauiancossancti aiacobi de uilla onoricAbeancosVILOURIZ (SANTIAGO)TOQUES
XIXauiancossanctii iacobi de boentiAbeancosBOENTE (SANTIAGO)ARZUA
XIXauiancossancto iohanne de besantoniaVISANTOÑA (SAN MARTIÑO)MESIA
XIXauiancossanti pelagii de paratellaAbeancosPARADELA (SAN PAIO)TOQUES
XXriba uilesanctorum cosme et damianiAbeancosBEIGONDO (SAN COSME)SANTISO
XXInallaresancti petriGaiosoNARLA (SAN PEDRO)FRIOL
XXIIgaudiosisancti felicisGaiosoSAN FIZ DE CERDEIRAS (SANBEGONTE
XXIIImontenigroSancti iacobi de quiriceGOIRIZ (SANTIAGO)VILLALBA
XXIIImontenigrosancto petro de syxasSEIXAS (SAN PEDRO)COSPEITO
XXIVauriosancti uincentiiSANTA CRUZ DO VALADOURO (O VALADOURO
XXVual de briasancte maria de saureAS GRAÑAS DO SOR (SAN MAMMANON
XXVual de briasancte ololalie de latritiLADRIDO (SANTALLA)ORTIGUEIRA
XXVual de briasancti iacobi de meraMERA DE ABAIXO (SANTIAGO)ORTIGUEIRA
XXVual de briasancti mameti de nandorLANDOI (SANTIAGO)CARINO
XXVual de briasancto martino de insula miranGALDO (SANTA MARIA)VIVEIRO
XXVual de briasancto petroMURAS (SAN PEDRO)MURAS
XXVIbesancossancto mamete de laridoLARAXE (SAN MAMEDE)CABANAS
XXVIIpruciossancto tirso de ambronaAMBROA (SAN TIRSO)IRIXOA
XXVIIpruciossancto tirso de ambronaVIÑA (SANTAIA)IRIXOA
XXVIIInemitossancti saluatoris de illobreILLOBRE (SANTO ANDRE)VEDRA
XXIXual de briasancti iacobi de cercetaAS SOMOZAS (SANTIAGO SERESOMOZAS

EL TESTAMENTO MAYOR DE ODOARIO EN EL TUMBO VIEJO DE LUGO:

Folio 1v:

FUENTE: Archivo Histórico Nacional http://pares.mcu.es/ParesBusquedas/servlets/Control_servlet

In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti hec est Char- tula testamenti quem facere et confirmare elegi et post meum discessum redamare decrevi ego indignus Dei gra- tia Odoarius Episcopus. Salvator noster  et Dominus  quia antequam fíeret omnia prescita peremne nobis humanum genus 5 et casus  ut semper soliciti de novissima essemus his verbis suos instruir discipulos uigilate agentes  et orates quia ncscitis diem  nec horan sicut et his verbis inquiens ait Beati serui illi quos  cum venerit Dominus  inienerit zigi- Jantes. Salomón etiam sapientissimus Spiritum Saiidum repletus clamat  dicit, In omnibus operibus tuis memorare novissima tua  ér in éeternum non £eccabis. Et ideo ego su- pra taxatus vcrens et timens  ne me incauta vitas fallen- te inaniter rapíat  decrevi  ut post obitum meum de paupertacula mea quicquid potui ganare vel applicare at- que apprendcre  et familia mea populare  prout valu»  et cxinde pro facinoribus meis  pro remedio anim« meas Deo  et Patrono meo aliquid presentare.

I Offero sactis Altaris Sancti Salvatoris et Sandse Maride Virginis  et Genitricis Domini nostri Jesu Christi quae fundata est in locum praedidum in Luco Civitatis id est  ípsam prefactam civitatem ab omni integritate conclusa intus in circuitu murorum  quam ex radice restauravi, Villas prenominatas  quam ex presuria adquisivi  et ex stirpe et familia mea populaviid sunt in suburbium ipsius Ci- vitatis, Villa Parata cum Ecclesia Sandi Joannis cons- tipata de familia mea per suis terminis ab integroII In Valle Ferraria Villa Lamela  sic similiter cum sua fami- lia pro suis terminis.III In Lemabus Villa Corvasia pro suis terminis vel limitibus suis, Media Villa  quos vocitant Selellas, Integra Villa plana: Villa Nonito per suos tér- minos  quos vocitant Sanda Eolalia vel alia Sancta Christina pro suis terminis, Villa Olivetello majore  et alio Oli- veto. IV Ripa Sile, Villa quos vocitant Amandi  cum Eccle- sia ibi fundata Sancta Maria  in omnique gyro fundata pro suis terminis  et locis antiquis  id est  per terminum ¡nter Sancta Maria  et Lovios, de alia parte per illas pe- tras de Canton  et de tertia pars ad illa peraria de oldrí- ti  et inde ad portum de Guntin. V Item in Ripa Minei territorio vocitato Lizino Monasterium Sandi Stephani vallis Athanas  quod ex propria familia extipavi et ex radice fundamentavi  et ex alus Ecclesiis dotavi  quo á rae et á mea familia sunt fundamentata per presuria ; id est ipsa supradida Ecclesia de Corvasia  et Ecclesia Sanda; Eolalias  et Sanda Cecilia et Villa de Ageredi cum Eccle- sia Sandi Juliani  et ejus familia  et fonte de Agito ab integro ; quas omnes sunt in ipso territorio Liziniano et Sabiniano á me possessas per presuria cura Ecclesia Sandíe Marias de Quinte. VI Ecclesia S. Eolalias de Riyacave per suos términos  et per terminum de Palatio  et per termiiiura S Columbee  et per termino de Castro Sandti  et per ter- mino de Villa Frnduosi per omnes suos términos VII Sive in Ripa Sarria Villa Mediana  et Villa de Atraissi, Me- dias Ecclesias Sancto de Septem ventos cum adjundioni- bus  et familiar ejus ab integro, Ecclesia Sando Felice

Folio 2r:

FUENTE: Archivo Histórico Nacional http://pares.mcu.es/ParesBusquedas/servlets/Control_servlet

de Raymnndi cum adjuntionibus ejus stipata de familia mea VIIb In Paramo Ecclesia Saníta Maria de Valianti cum adjundioni- bus suis stipata de familia mea VIIc In Valle     Villa vocitata Campos cum Ecclesia Sandi Juliani ibidem fundata ab integro cum suis termínis et omne familiie suas  qux in circuitu ejus sunt habitantes, Alia Villa de Castello  cum Ecclesia Sandx Mariíe  et familix ejus: Villa de Moreracum Ecclesia Sandae Marix ab integro cum suse familias: Villa Eüterii sic similiter per suis terminis  ac limitibus VIII In Valle Bubalis Villa Rubini per suis terminis antiquis $icut est vallata in omni circuitu et Ecclesia Sandi Mar- tini  qiiae ibidem fundata. Similiter etiam et riva rivulo Barra de omnique parte ad omnique integritate cum om- ne familias n’ostrx, et in Sauto majore Ecclesia vocabulo Sandcta Leocadiíe ab omni integritate cum nostrcc familie, unde habemus Ecclesiam S. Eusebii  et inde Saquemeat in Nugaria in Gargant omnes in Valle Mellenes Ecclesiae vocabulo Sandi Eusebii j et omnes híereditates per ubi eas potueritis invenire sicut in nostro jure mansit debitas per suis terminis IX Item in Nasue Ecclesia S. Maineti de Tomati cum duas Villas stipatas de familia mea: Sanda Maria de Gihni, et Sacta Eolalia de Golfar cum familiae ; Sando Petro de Lincora cum Villas et familias ab integro ; Sando Joanne de Laurario ab integro ; Vi- lla Framiliani stipata de familia mea ab integro. X Et in Dorra Sando Christoforo de Novelva cum suas Villas et familia ab integro ; Sanda Maria de Arbitron ab inte- groXI Et in Ventosa Sacto Mamete ab integro cum suas Villas et ejus familix, Sandce Andrex de Orria cum ejus familias ab integro. XII In Deza Sando Joanne de Palmar cum familie sua jermogilde  et sua progeie quas fuit nostro proprío: Ecclesia Sanda Maria de Vermes quam fundamentavit Alaricüs et sua progenise quas fuit nostrae familiaj: Eclesia Sancto Joanne de Votos cum ejus familia ab integro Ecclesia Sanda María de Trasdeza  quam niincupant Petos cum Villas et familie ab integro. XIII Villa Veremudi ab integro cum ejus famillse per terminis ; id sunt pro Sixto de Uri  et inde per vallo de Meriani  et vadet in diredlo ad Penellas  et inde sub Vigrarios  et mittit se in aqua et exit ad illa fonte de Pintii, 8c Ecclesia Sandi Mame- ú ab integro, Ecclesia Sandse Maria^ de Marrocos  et Vil* las hic in Montesagro  et familia mea ab integro, Eccle- sia Sandi Juliani de Carballio rivulo discurrente Salaonia cum adjundionibus suis  et familiar ejus, Sando Jwliano de Silaonia stipata de familia mea XIV In Ripa Minei in Elebron Ecclesia S. Romani: Ecclesia de S. Petro de Franatarios cum ejus familia ab integro, Sanda Eolalia de Quinte cum ejus famiiiae. Sandi Stephani cum sua familia  Sanda Eolalia de Zerzeta cum ejus familise ab íntegro, Sando Juliano de Monumento ab integro cum ejus familia  et hereditates  sicut est conclusa per illo valo omnique gyro nullo scurro fixo in Cálleos ianuam per nullam justitiam secularem. In Riva Flammoso et Ecclesise Sacte Columbae ab integro cum ejus familise XV Riva Tordena Ecclesia S. Eolalia Alta ab integro cum ejus familias XVI In Mera Ecclesia S. Eolalia Alta et S.’ Maria Altaet ejus familia; ab integro et Ecclesia S. Joannis de Mera quos predivit germanus meus Ermiarius de Escalido  et contestavit á me indignum et S. Marise Virginis XVII In territorio Palliares et Riva Minei Ecclesia vocabulo Sando Mameticum familia mea Framirus  Adosindo  Gundemaro  Doneilo  D¡- dacus  et ejus progenice  Ecclesia S. Joannis de Campo cum adjundionibus  et familix ejus ab integro. Sanda Maria de Maucani et ejus familia ab integro. Alia Ecclesia S. Maria de Qiiarta petas ab integro. Ecclesia S. Petro de Rezelle cum ejus familie  et adjundionibus suis ab integroXVIII In Riva Uiliola Ecclesii S. Salvatoris et suas Villas Se ejus familia ab integro; Ecclesia S. Maria de Fonte- cubierta cum ejus familia ab

Folio 2v:

FUENTE: Archivo Histórico Nacional http://pares.mcu.es/ParesBusquedas/servlets/Control_servlet

integro XIX In Aviancos Villa Salamiri stipata de mea familia cum Ecclesia S. Laurentii ab integro, Alia Villa de Paratella  cum Ecclesia Sandi Pelagü stipata de familia mea ab integro, Villa de Boenti cum Ecclesia S. Jacobi  et ejus familiíe ab inte- gro. Ecclesia Sando Joanne de Besantonia cum adjundio- nibus ejus  et familix  ab integro XX In Riva UIííe Villa de Garavaos  Ecclesia San6torum Cosmas et Damiani ab integro stipata de familia meaXXI In Nallare Ecclesia Sandi Petri XXII In Gaudioso Ecclesia Sandi Felicis cum ajundionibus suis  et ejus familie ab integro XXIII In MontenigromEcclesia S. Petro de Seyxas  et Villa Onoria  et alia Villa suso  et alia Villa hic supra Ecclesia S. Petri ab integro stipata de familia mea per suis terminis, Sandi Jacobi de Qiiiiice cum suas hereditates  et familias ab integro XXIV In Aurio Ecclesia S. Vicentii per suis terminis et Villas et familix ab integro. XXV in ual bria Ecclesia S. Petro cum adjundionibus  et familias ejus ab integro. Sancte Maria de Saure  que fuit de Arismatica cum suo canale  et suos soutos ab integro stipata de familia mea  S Martino de ínsula Miranti stipata de familia mea in territorio S. Eolalias de Latritse et S. Mámete de Nandor, Sandi Jacobi de Mera stipata familia mea ab integroXXVI In Besancos S. Mámete de Latido  et S. Georgio de Castrobomir ab integro stipatas de familia meaXXVII In Prucios Ecclesia S. Thirso de Ambrona cum adjundionibus ab integro, Ecclesia S. Jacobi de For- mati  et Ecclesia Sandi Christophori ab integro XXVIII In Nemitos Ecclesia S. Salvatoris de Illobre per suis términos ab integro XXIX ítem in Ortigaría ripa Sauríe Ecclesia Sandi Jacobi de Zerzeta cum suis termifiis  et piscariis, ítem Ecclesia Sandi Pelagü de Monte- retondo, ítem Ecclesia S. Vincen- tio de Villa Ferrarii ab integro cum adjundionibus suis XXX Item in Aviancos Ecclesia Sandi Jacobi de Villa Onorici cum Villis et familias ab integro XXXI Item in dexteris Lucense Villa de Benati de mea pressura stipata de mea familia per suis terminis  ubi edificavimus ipsa mea familia per mea iussíone Ecclesia S. Stephaní  prasnominatos Bennato  et Sunnílla  et Gundesindus Presbiter  et Abólo Roderko. In Monte Lappio Ecclesia S. Marise Virginis stipata de familia mea  in omnique circuitu per suis terminis antiquis Dono sandis Altaris  et S. Marías  sicut jam superius dixi- mus. Hasc omnia dida  vel nominara in omne Sandorura vel Apostolorum  Fratrum ibidem habitantium perpetim confero habenda  ofFero  et suggero  ut pro me inspirante ilJis Domino  orent pro me indignum  et peccatorem ut per orationes eorum remissio sit omnium delidorum meo- rum  pro animas meas remissione lumina in ipsa altaria illu- minent. Hec facientes in presenti sasculo bonum testimo- nium  et in futuro Regnum seternum ; confirmante hoc Domino nostro Jesu Christo  et Salvatore nostro  qui no- bis hoc agere maluit dum vivimus ; et nobis ipse tribuat quam promisit diligentibus se. Si quis convellit  tentaverit dona nostra  quíe hic in dote concessimus  sit condemna- tus  et perpetuam ultionem percussus in conspeótu Domiui nostri Jesu Christi  et San6torum ejus  ut de hoc síeculo sit Dathan  et Abiron  quos continuo fadum  et tarta- reas poenas cum Juda Christi traditore peremni perferat cruciatu ; et insuper inferat  et parti ídem Sandse Ecclesias tantum  et aliud tantum  quantum offerre constaverit  et sagratissimo Possesso  aut parte Ecclesix persolveret. Fctus titulus dotis  vel testationis die Idus Maii  Era dcclxxxv. Ego itaque Adephonsus Rex  cujus in tempore superní Regís auxilio hac restitutio  seu reintegratio fada dignojci- tur  hanc nostram Scripturam quam ex pressuria radicitus acraentastis vobis domino Od bus vestris per cunda ssecula futuris audoritare Regali  et: Privilegii dignitate vobis consignamus  et condonamus  ut habeat vestrum Privilegium firmum roborem per cunda sascula manu propria confirmans. Odoarius  Dei gratia Folio 3r:

FUENTE: Archivo Histórico Nacional http://pares.mcu.es/ParesBusquedas/servlets/Control_servlet

Archiepiscopus divina misericordia amonitus hac scriptura dotis vel testamenti a rae fada  pro parte Ecclesia Sancte manu mea.